साईबाबा जन्मभूमी पाथरी हेच असल्याचे 29 पुरावे रविवारी पाथरी साई संस्थानच्या विश्वस्थांनी जाहीर केले. विशेष म्हणजे साईबाबांचा जन्म पाथरी येथे झाला होता असे शिर्डी संस्थानने प्रकाशित केलेल्या ‘श्री साई चरित’ या ग्रंथातच म्हटलेले होते मात्र आता हा ग्रंथच गायब झाल्याचे सांगितले जात आहे.
आमच्याकडे भक्कम पुरावे आहेत, शिर्डीकरांनी वस्तुस्थिती स्वीकारावी! – खासदार जाधव यांचे आवाहन
पाथरी येथील संस्थानच्या विश्वस्तांनी साई बाबांचे जन्मस्थळ पाथरी असल्याचे 29 संदर्भ पुरावे जाहीर केले. त्यानुसार विविध संशोधन ग्रंथांत 29 ठिकाणी साईबाबांचा जन्म पाथरी येथे झाल्याचा संदर्भ आढळतो.
श्री साई चरित ‘द वंडरफुल लाईफ अॅण्ड टिचींग्स ऑफ श्री साईबाबा’ या इंग्रजी ग्रंथाची हिंदी आवृत्ती साई संस्थानने 1994 मध्ये प्रकाशित केली आहे. मात्र सध्या हे ग्रंथ शिर्डी संस्थानमधून गायब करण्यात आल्याचे सांगितले जाते. हा मूळ ग्रंथ गोविंदराव रघुनाथ दाभोळकर (हेमाडपंत) यांनी लिहिला असून त्याचे हिंदी अनुवाद शिवराम ठाकूर यांनी केले आहे.
साई जन्मस्थानाबाबत संदर्भ असलेले 29 पुरावे खालील प्रमाणे –
1) बी. व्ही. नरसिंहस्वामी डिव्होटीज एक्स्पिरिअंसिस ऑफ साईबाबा (इंग्रजी), भाग 1, ऑल इंडिया साई समाज, मद्रास आवृत्ती 1965, पृ. 43, 48 वर.
2) एम. के. गांधी, इन सर्च ऑफ दी सुप्रीम (इंग्रजी), भाग 1, नवजीवन पब्लिशिंग हाऊस, अहमदाबाद 1961, पृ. 148.
3) एरिक एच. हरिकसन, गांधीज टूथ (इंग्रजी), डब्ल्यू. डब्ल्यू. नॉर्टन कं. इंक, न्यूयॉई 1969, पृ. 9.
4) बी. व्ही. नरसिंहस्वामी, डिव्होटीज, एस्क्पिरिअंसिस ऑफ साईबाबा, भाग 1, पृ. 91.
5) गो. र. दाभोलकर, श्री साईसच्चरित, श्री साईबाबा संस्थान, शिरडी, 8 वी आवृत्ती, 1972, अध्याय 7, पृ. 13.
6) स्वामी साईशरणानंद श्री साईबाबा (गुजराती), 6 वी आवृत्ती, 1966, पृ. 17 (इंग्रजी), स्टर्लिंग पब्लिशर्स प्रा. लि., नवी दिल्ली, 1997, पृ. 13 आणि आर. बी. पुरंदरे, डिव्होटीज एक्स्पिरिअंसिस ऑफ साईबाबा, भाग 1, पृ. 104, 114 वर.
7) बी. व्ही. नरसिंहस्वामी, तत्रैव, भाग 2, पृ. 46.
8) गो. र. दाभोलकर, श्री साईसच्चरित.
9) तत्रैव, हरी सीताराम दीक्षित यांचा उपोद्घात, पृ. 1.
10) श्री साईलीला, स्पूâट लेख, एप्रिल 1925, पृ. 179.
11) बी. व्ही. नरसिंहस्वामी, लाईफ ऑफ साईबाबा (इंग्रजी), भाग 1, ऑल इंडिया साई समाज, मद्रास, 1955, पृ. 13-14.
12) तत्रैव, पृ. 12.
13) स्वामी साई शरणानंद 25 ऑगस्ट, 1982 मध्ये बुधवारी रात्री 12 वाजून 20 मिनिटांनी ब्रह्मीभूत झाले. त्यांचा नश्वर देह 14/15 प्रकृतिकुंज सोसायटी, न्यू शारदा मंदिर रोड, अहमदाबाद 380 015 येथील आवारात पुरण्यात येऊन त्याचेवर समाधी उभारण्यात आली.
14) श्री साईलीला, सप्टेंबर 1975, पृ. 4, 6 वर.
15) स्वामी साईशरणानंद तत्रैव (गुजराती), 1966, (इंग्रजी), 19997.
16) तत्रैव (गुजराती), पृ. 14-15 (इंग्रजी) पृ. 10-11.
17) तत्रैव (गुजराती), पृ. 6 (इंग्रजी) पृ. 5.
18) श्री साईलीला, जुलै-सप्टेंबर 1942, पृ. 359-372.
19) एस. बी. दीक्षित भारतीय खगोलशास्त्राचा इतिहास. दुसरी आवृत्ती, 1931, पृ. 237, 269 व 278.
20) लेफ्टनंट कर्नल सर वुल्सले हेग, दी हिस्टरी ऑफ दी निझामाशाही विंâग्स ऑफ अहमदनगर (इंग्रजी), ब्रिटीश इंडिया प्रेस, मुंबई 1923, पृ. 7 (टीप).
21) प्रो. एच. के. शेरवानी व डॉ. पी. एम. जोशी, हिस्टरी ऑफ मेडीव्हल हेक्कन (1295-1724) (इंग्रजी), भाग 1, गव्हर्नमेंट ऑफ आंध्रप्रदेश 1975, पृ. 225-228.
22) लेफ्टनंट कर्नल जॉन ब्रिग, हिस्टरी ऑफ दी राइज ऑफ महामेडन पावर इन इंडिया टिल. ए. डी. 1612 (इंग्रजी), भाग 3, लाँगमन रीस, ऑर्म, ब्राउन व ग्रीन, 1829, पृ. 189-90.
23) प्रो. एच. के. शेरवानी व डॉ. पी. एम. जोशी, तथैव, पृ. 225-228.
24) लेफ्टनंट कर्नल सर वुल्सले हेग, तथैव, पृ. 7 (टीप).
25) ऑक्टोबर 1999 पासून दिनकरराव चौधरी यांचा मुक्काम संत साईबाबा मार्गावर एस.टी. स्थानकाच्या पाठीमागच्या बाजूस स्वत:च्या इमारतीत असतो.
26) हूया या संशोधन लेखात पुढे उद्घृत केलेला भुसारी कुटुंबाचा वंशवृक्ष पाहावा.
27) प्रस्तुत लेखक तेरा वर्षांनंतर 1993 मध्ये पाथरीस गेला तेव्हा पाथरी नगरीचा चेहरा-मोहरा त्यास बदललेला आढळला. पहिला ग्रामीण देखावा जाऊन त्याऐवजी अनियोजित शहरीकरण झालेले दिसले. शहरातून एक हमरस्ता जातो व साखर कारखाना स्थापन झालेला आढळतो. गावाची संख्या तिप्पट वाढली असली तरी सुविधांच्या विकासाचा अभाव दिसतो. बी. व्ही. नरसिंहस्वामी, तथैव,भाग 1, पृ. 13.
28) एम. व्ही. प्रधान, श्री साईबाबा ऑफ शिरडी (इंग्रजी), श्री. साईबाबा संस्थान, शिरडी, 7 वी आवृत्ती, 1973, पृ. 25.
29) शिरडी साईबाबाच्या पाथरीतील जन्मस्थानाची जागा श्री साई स्मारक समितीच्या नावे, वि. बा. खेर व दिनकरराव चौधरी अशा दोघांनी मिळून खरीदली.
श्रध्देला पुरावा नसतो – आमदार राहुल पाटील
पाथरी येथील श्री साई बाबांच्या स्थळांवर आणि साई बाबांवर असंख्य भाविकांची श्रध्दा आहे. शिर्डीकरांनी जरा सबुरीनेच घेतले तर बरं होईल. श्रद्धेला पुरावा नसतो. तरी देखील आमच्याकडे 29 ग्रंथ संदर्भ पुराव्या व्यतिरिक्त पाथरीतील जन्मस्थळी तत्कालीन वस्तूंचा संग्रह (भांडी, जाते, ऊखळ, पाण्याचा माठ, लादणी असलेले साई बाबांचे राहते घर) या ठिकाणी भाविकांना पाहण्यासाठी उपलब्ध आहे. असे मत पाथरी येथे साई जन्मस्थळास भेट देण्यासाठी आलेले शिवसेना आमदार राहुल पाटील यांनी यावेळी व्यक्त केले.